Anja de Graaf en Melle Dotinga werden in het voorjaar van 2023 uitverkozen tot respectievelijk Fotograaf en Dichter des Waterlands. Hun termijn loopt nu bijna af en begin 2025 worden hun opvolgers verkozen.

Levensfasen

Anja deed op haar zestiende tijdens haar vwo de Fotovakschool, maar haar ouders vonden het geen goed idee als zij fotograaf van beroep zou worden. Daar viel toch geen brood mee te verdienen. Haar tweede passie was sport. Tijdens haar opleiding aan de sportacademie maakte zij kennis met het werk van wetenschapper Bernard Lievegoed, die de levensfasen van de mens beschreef. 

“Dat heeft altijd ergens in mijn achterhoofd zitten sudderen”, vertelt ze. “Lievegoed beschrijft zes levensfasen en koppelde aan elk daarvan een woord, een soort archetype. Zoals bij hele jonge kinderen het begrip veiligheid, identiteit zoeken bij de puberteit en bij oude mensen het woord vrijheid.” Die levensfasen werden het onderwerp van haar werk voor de eindexpositie.

Iedere maand een gedicht

Melle heeft naar eigen zeggen als Dichter des Waterlands iedere maand een gedicht geschreven over wat hij op dat moment belangrijk vond of wat hem aansprak. Dat varieerde van gedichten over de regio tot soms actuele thema’s of wat meer losse onderwerpen. Hij is in de voetstappen van zijn vader getreden, de onlangs overleden dichter Jan Dotinga, die vooral in het Fries dichtte. “Hij had best een naam en daardoor heeft hij me ook een tijdlang wat in de weg gestaan om zelf te gaan dichten. Totdat ik besefte dat hij me niet in de weg stond maar ik mezelf. Dat het tijd werd om mijn eigen oeuvre te gaan maken.”

“Toen ik die slag eenmaal gemaakt had, begon het meer te stromen”, zegt Melle. Het resultaat daarvan komt in de bundel ter gelegenheid van zijn afscheid als Dichter des Waterlands. “Ik heb nu al zo’n zestig gedichten in de voorselectie. Dat is een mooie oogst, waar ik best trots op ben.”

De eindexpositie

Anja ging voor haar foto’s op zoek naar personen die de zes levensfasen konden vertegenwoordigden. “Je kunt heel veel ensceneren maar dat wilde ik per se niet. Ik fiets veel door het gebied en keek wat op mijn pad kwam.” Ze maakte bij iedere fase steeds een portret, een omgevingsbeeld en een abstracte foto. Ook laat zij in de Bibliotheek het hele proces zien dat heeft geleid tot de foto’s van de expositie.

Anja: “Het thema identiteit heb ik met leerlingen van het Don Bosco College gedaan. Ik heb les gegeven aan hen en zij kregen de opdracht om met hun mobieltje hun identiteit vast te leggen. Door foto’s te maken van hun schoenen. Voor de eindfoto kwamen zij zelf met het idee om in de haven met de boten een foto te maken van hun schoenen en hun benen in de lucht. Dat laat ik als fotograaf gebeuren omdat ik het belangrijk vind dat de bewoners er invloed op hebben hoe de foto eruit komt te zien.” 

Melle verzorgde een gedicht bij elk van de zes fotopanelen van Anja. “De kunst was om niet te vertellen wat op de foto’s te zien is, maar om geïnspireerd door het werk van Anja daar een nieuw verhaal aan toe te voegen. Bijvoorbeeld bij de foto van het toekomstige jonge gezin moest ik denken aan het proces van een naam bedenken en vooral ook aan alle namen die het niet geworden zijn. Zo probeer ik bij de fotopanelen steeds een wat andere invalshoek te vinden.”

Gevraagd naar het kenmerkende van zijn eigen gedichten, antwoordt Melle: “Mijn gedichten hebben de neiging om enige lengte te hebben. Ik houd daarnaast erg van eenvoudige taal en van ruimte, lucht, in de gedichten. Elke twee à drie regels moeten ook een beeld oproepen. De taal is voor mij een instrument naar beeldtaal.”

Speciale avonden

Naast de eindexpositie organiseren Anja en Melle ieder ook een speciale avond in de Bibliotheek Volendam. 

Melle heeft voor zijn avond op 17 oktober een aantal spoken word-dichters uit zijn netwerk gevraagd: Jones Siahailatua, een Nederlands-Molukse jonge vrouw die al een behoorlijke tijd dicht, Brian Kemble, een fantastische Nederlandse dichter met Surinaamse roots, en Dina Bousbaa. Melle: “Die laatste ken ik via IMC Weekendschool in Amsterdam-Noord waar zij mijn vak Reclame maken voor jezelf volgde. Nu is zij niet alleen spoken word-dichter maar ook arts.”

Voor haar avond op 22 oktober heeft Anja de Graaff als gast collega-fotograaf Albert Roosenburg uitgenodigd. Hij heeft een mooie loopbaan gehad in het buitenland maar heeft ook bijvoorbeeld modefotografie gedaan. Tegenwoordig fotografeert hij veel in de omgeving: bewoners maar ook het landschap.

Tijdens de avonden wordt ook de oproep gedaan om je aanmelden voor de verkiezing van de nieuwe Fotograaf en Dichter des Waterlands.

Lees meer over de Kunstmaand Edam-Volendam in de Bibliotheek Volendam